فضاهای شهری نیمه عمومی سرپوشیده سنتی ایرانی اسلامی در مقایسه با پاساژهای فرانسوی؛ نمونه های موردی: تیمچه های امین الدوله و بزرگ قم و پاساژهای پانوقاوا و جوفقا

برخی از صاحبنظران مطرح شدن موضوع طراحی شهری را بیشتر به غرب و دهه شصت نسبت می دهند. لیکن طراحی مجموعه های بزرگ و باشکوه تجاری همچون بازارهای سنتی و اجزاء آنها در شهرهایی همچون تبریز، تهران، کاشان و اصفهان از غنای تجلی طراحی شهری در ایران حکایت دارد. در نظام تقسیم بندی فضاهای شهری، به دو دسته فضاهای حرکت و مکث اشاره شده است. فضاهای شهری سنتی در ایران را نیز می توان به همین طریق دسته بندی نمود. در مجموعه های تجاری سنتی ایران می توان، راسته های بازار را فضای حرکت و تیمچه ها را فضای مکث نیمه عمومی شهری محسوب نمود. طراحی و اجرای باشکوه تیمچه هایی همچون تیمچه های بزرگ قم و امین الدوله، در کاشان از جمله منابع فیزیکی معتبری است که دلالت به توجه و تأکید بر قدمت طراحی شهری در ایران دارد. از جمله ویژگی های این تیمچه ها، چند عملکردی بودن فضای آن هاست. تیمچه ها در بیشتر مواقع به صورت فضایی تجاری  تخصصی عمل می کنند، لیکن در مواقع ضروری به خصوص ایام سوگواری و یا اعیاد بزرگ برای انجام این مراسم به خوبی ایفای نقش نموده و فضایی پاسخگو می باشند. در این مقاله با روش توصیفی  تحلیلی ضمن اشاره به دسته بندی برخی تیمچه های معروف ایران، سعی شده است به صورت موردی تیمچه های بزرگ قم و امین الدوله کاشان به عنوان دو اثر برجسته از لحاظ ویژگی هایی مانند موقعیت، پلان، شکل، فرم، مقطع و برخی جزئیات معرفی گردند و در ادامه با دو نمونه از پاساژهای طراحی شده در غرب که تقریباً همزمان با طراحی تیمچه ها در ایران، شکل گرفته اند، مقایسه شوند. نتیجه پژوهش، برتری تیمچه ها را در زمینه ویژگی های مذکور نسبت به پاساژها نشان م یدهد، که خود دلیلی بر اصالت و قدمت موضوع طراحی شهری در ایران اسلامی نسبت به غرب است.